گوشی هوشمند؛ اعتیاد فراگیر دنیای مدرن

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: زندگی در عصر حاضر آلودگی‌های مختص خودش را دارد که مهم‌ترین دلیل آن، پیشرفت تکنولوژی است. همان دلیلی که می‌خواهد زندگی انسان‌ها را با بالاترین کیفیت و بهترین سطح رفاه نشان دهد. اما در بسیاری از موارد، این توهمی بیش نیست. فناوری به تمام جنبه‌های زندگی ما هجوم آورده است و توانسته سبک زندگی‌مان را به طرق مختلف تغییر دهد. از آموزش الکترونیکی گرفته تا پزشکی دیجیتال و کشاورزی دیجیتال و آشپزخانه‌های مجازی. کنار گذاشتن هرکدام از این‌ها برای انسان امروز بسیار دشوار است.

شاید یکی از مهم‌ترین جلوه‌های انقلاب دیجیتال، تلفن‌های هوشمند باشد که وارد تمام جنبه‌های زندگی ما شده و روش‌های زندگی ما را با اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌ها، وب‌سایت‌ها، رسانه‌های اجتماعی تغییر داده است.

آخرین آمارهای بین المللی نشان از اهمیت این گوشی‌ها در زندگی ما دارد، طبق پ لتفرم «Statista»، تعداد فعلی کاربران تلفن‌های هوشمند در جهان امروز ۶.۶۴۸ میلیارد نفر است و این موضوع به این معناست که ۸۳.۷۲ درصد از جمعیت جهان صاحب تلفن هستند. یک تلفن هوشمند! نکته مورد اهمیت این‌جاست که این تعداد به طور چشمگیری رو به افزایش است. حتی بیشتر ازآمار مربوط به سال ۲۰۱۶، زمانی که تنها ۳.۶۶۸ میلیارد کاربر، ۴۹.۴۰ درصد از جمعیت جهان به‌عنوان کاربر تلفن همراه در آن سال وجود داشت.

اعتیاد به صفحه نمایش

دلایل زیادی پشت این افزایش عظیم وجود دارد و شاید یکی از مهم‌ترین آنها، شرکت‌های بزرگ فناوری با ابزارها، مکانیسم‌ها و صنعت قدرتمندی باشد که محصولاتی با طراحی خاص را برای ایجاد اعتیاد ارائه می‌دهد آن‌هم در جامعه‌ای که تا حد زیادی تسلیم استانداردها، اضطرارها و انتظارات امروزی شده است که توسط این همه گوشی و صفحه نمایش شکل گرفته است.

مایه تأسف این‌که اعتیاد به نمایشگرها که در بزرگ‌ترین جلوه‌اش، همین گوشی‌های هوشمند است، در همه سنین از بزرگسالان گرفته تا جوانان، نوجوانان و حتی کودکان گسترش یافته است.

واشنگتن پست گزارش داد: یک روان‌شناس که عمدتاً با دانش‌آموزان دبیرستانی کار می‌کند، سبک کارش را این‌گونه توصیف می‌کند: «در طول کار به طور معمول از مراجعان جدید می‌خواهم قفل تلفن‌های خود را باز کنند و نشان دهند که هر روز چقدر زمان را در مقابل یک صفحه نمایش می‌گذرانند. نتایج قابل پیش‌بینی دیده می‌شود.»

که در ادامه تکمیل کرده: «من به ندرت پیدا می‌کنم که یکی از این افراد کمتر از ۹ ساعت را با تلفن همراه خود سپری کند. این افراد بیشتر از زمان خوابشان، با تلفن همراه خود وقت می‌گذرانند.

آیا می‌توانیم از تلفن‌های خود دور باشیم؟

یک خانم ۳۶ ساله در پایان سال گذشته تصمیم گرفت که کار مهمی انجام دهد. او به این فکر افتاد که خلاص شدن از شر تلفنش سلامت روانش را بهبود می بخشد و زندگی او را نجات می‌دهد. از ایشان در مورد دلیل این تصمیمش پرس و جو شد و گفت: «به‌خاطر کار با گوشی در حال دیوانه شدن بودم. بنابراین، در سال نو، به خانواده و دوستانم گفتم که گوشی هوشمند خود را از این به بعد ترک خواهم کرد و به استفاده از یک دستگاه قدیمی غیرهوشمند که تنها می‌توانم با آن تماس بگیرم و پیامک برقرار کنم و دریافت کنم، بازخواهم گشت.»

او گفت: «یکی از لحظات مهمی که منجر به تصمیمم شد، گذراندن یک روز در پارک با دو فرزند ۶ و ۳ ساله‌ام بود. آن روز وقتی اطراف را مشاهده کردم، در یک آن دیدم ۲۰ نفر به تلفن‌های‌شان خیره شده‌اند و به فرزندان خود و کارهایی که انجام می‌دهند توجهی نمی‌کنند و با فرزندان خود بازی نمی‌کنند. ناگهان به خودم آمدم، گوشی را کنار گذاشتم و فکر کردم که چه زمانی این اتفاق افتاد؟ در این دنیایی که همه دلتنگ زندگی واقعی هستند! در دنیای دیگری زندگی می‌کنند که کاملاً دور از واقعیت است. از خودم پرسیدم: «اگر به بستر مرگ برسم آیا از خودم راضی‌ام که باید این روش زندگی می‌کرده‌ام؟ این‌که زمان بیشتری را در توئیتر صرف کردم یا اخبار بیشتری را به صورت آنلاین بخوانم یا فیلم‌های بیشتری را در سایت‌ها تماشا کنم، من را راضی می‌کند؟»

سوال مطرح شده بسیار مهم است، شاید حتی مهم‌ترین آن این بود:

«آیا توئیتر، اینستاگرام و سایت‌ها و محتواهی‌شان را در آخرین لحظات زندگی خود به یاد خواهیم آورد؟ یا به زندگی ای که جلوی نمایشگرها از دست دادیم فکر خواهیم کرد؟»

او با تصمیم «دوری از تلفن‌های هوشمند» یک بار برای همیشه! سلامت روان و سپس زندگی خود را نجات داد.

می‌خواهیم با مرور ۵ دلیل، به ضرورت فکر کردن به چنین تصمیم در زندگی هر شخص بیاندیشیم:

پلتفرم «innerdrive» بر اساس یک مطالعه علم ی که جدیداً انجام پذیرفته است، در مورد این موضوع نشان می‌دهد که تلفن‌های هوشمند باعث اختلالات روانی بسیاری می‌شوند که به شدت بر روی بدن انسان تأثیر می‌گذارد. سلامتی و آسایش روانی انسان‌ها از جمله:

۱- عدم تمرکز و ترس

استفاده بیش از حد از تلفن‌های هوشمند منجر به کاهش تمرکز می‌شود. بیرون آوردن تلفن هنگام مطالعه، کار یا انجام تکالیف می‌تواند عملکرد را ۲۰ درصد کاهش یابد. محققان تاکید می‌کنند که «حضور یک تلفن همراه ممکن است به مقدار قابل توجهی حواس‌تان را پرت کند که به کار یا مطالعه شما آسیب برساند.»

بسیاری از افراد پیر و جوان، در اثر بارهای سنگین روانی زندگی دچار ترس می‌شوند و این مشکل در بین جوانان و دانش آموزان مدارس و دانشگاه‌ها نیز شایع است که بخشی از آن به دلیل حس بلاتکلیفی‌ایست که با مرحله نوجوانی و آغاز جوانی همراه است. این‌که این افراد اغلب تلفن‌های خود را به طور مکرر چک می‌کنند، چه در حین مطالعه برای جوانان و چه در حین کار برای بزرگسالان نیز در تشدید این استرس بسیار موثر است.

خود بررسی مکرر گوشی، نتیجه اضطراب و تنش است که انگار کسی منتظر پیامی است که او را از تنش و اضطراب نجات دهد و وجود تلفن‌های هوشمند این پدیده را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.

خوشبختانه، راه‌های زیادی برای غلبه بر این نوع استرس ارائه شده است مانند تمرکز بر لحظه حال، اجتناب از انجام چندین کار به طور همزمان و کاهش زمان اختصاص داده شده به حضور در شبکه‌های اجتماعی.

۲- فراموشی

پیام‌های تلفنی و اعلان‌ها هم علت حواس پرتی است و هم معلول آن! والدین اغلب از فرزندان خود می‌خواهند که کاری را انجام دهند، اما از این‌که دختر یا پسرشان به طور کامل خواسته‌های او را فراموش کرده‌اند تعجب می‌کنند.

برخی مطالعات نشان می‌دهد که فراموشی و حافظه کم تا حدی به دلیل امواج ساطع شده از تلفن همراه است که مشکل فراموشی بسیاری از افراد معتاد به تلفن و تلفن همراه را توجیه می‌کند.

۳- نگاه تحریف شده

اگر نگوییم همه، اکثر معتادان به گوشی‌های هوشمند، به مرور به رسانه‌های اجتماعی مختلف نیز معتاد می‌شوند. گزارش الجزیره در تاریخ ۲۳ جولای ۲۰۲۱ اعلام می‌کند که مطالعات ثابت کرده است که این ابزارها دیدگاهی مخدوش از واقعیت ارائه می‌دهند. هیچ کس به اندازه‌ای که در فیس بوک شاد ظاهر می‌شود خوشحال نیست یا به اندازه‌ای که در توئیتر نشان می‌دهد عاقل نیست و ما طبیعتاً زندگی و واقعیت خود را با این حقایق نادرست و با افرادی که فکر می‌کنیم شاد وعاقل هستند مقایسه می‌کنیم. مقایسه‌ای که روانی و ذهنی خسته کننده است و باعث ناراحتی و احساس حقارت می‌شود و ترس از شکست را تقویت می‌کند.

۴- سلامت روانی

نظریات بسیاری از روانشناسان بر این گذاره صحه می‌گذارند که استفاده بیش از حد تلفن همراه برای سلامت روان مضر است و منجر به افزایش اضطراب، تنهایی و کاهش عزت نفس می‌شود. همچنین اتکا به تلفن همراه در صورت عدم استفاده از آن می‌تواند منجر به ناامیدی و بی حوصلگی می‌شود.

۵- بی خوابی و کم خوابی

محمد سنگله در گزارش خود گفته است: «استفاده روزانه از تلفن به مدت بیش از ۲۰ دقیقه در یک زمان منجر به کاهش نامطلوب کیفیت و مدت زمان خواب می‌شود و کسانی که تلفن همراه خود را (مخصوصاً) شب‌ها در اتاق خواب نگه می‌دارند نسبت به کسانی که این کار را نمی‌کنند زمان کمتری می‌خوابند که یکی از دلایل آن این است که روشنایی نور پس زمینه روشن است. استفاده از تلفن و نگاه کردن به صفحه نمایش در شما ترشح هورمون خواب ملاتونین را به تأخیر می‌اندازد و شما را برای مدت طولانی بیدار نگه می‌دارد.

برای راحت خوابیدن توصیه می‌شود برنامه خواب منظمی داشته باشید. دو ساعت قبل از خواب ورزش کنید یا دوش آب گرم بگیرید. از همه مهم‌تر قبل از خواب از استفاده از نمایشگرها از جمله موبایل خودداری کنید. قرار دادن گوشی در مکانی خارج از اتاق خواب نیز بهترین کار است.»

شاید بهترین کار این باشد که مانند خانم کاولینگ از این تلفن‌ها صرف نظر کنیم، اما آیا می‌توانیم؟